Bálgosiid ovttastusa njuolggadusat
1 §
Bálgosiid ovttastusa ruoktobáiki lea Roavvenjárgga gávpot ja ovttastusa doaibmanviidodahkan lea boazodoallolágas 2 §:s dárkkuhuvvon boazodoalloguovlu.
Ovttastusa lahtuin lea mearriduvvon boazodoallolágas 20 § 2 momeanttas.
2 §
Ovttastusa ulbmilin lea doaimmahit dasa boazodoallolága ja boazodoalloásahusa mielde gullevaš doaimmaid. Ulbmiliid ollašuhttima várás ovttastus:
- addá boazodollui guoskevaš rávvema
- doarju ja dahká boazodollui guoskevaš geahččalandoaimma ja doalaha boazodutkangárddi;
- dahká bohccosagaheami ja ordne bohccosagaheamigilvvuid;
- háhká atnui boazodollui guoskevaš dieđuid ja čuovvu suorggi ovdáneami ruovttueatnamis ja olgoriikkain;
- dahká olggosaddindoaimma ja ordne rávven-, dieđihan- ja skuvlendilálašvuođaid, boazobeivviid, boazogilvvuid ja čájáhusaid sihke buvttada áiccastanmateriála ja oahppomateriála;
- dahká álgagiid láhkaásaheami ja hálddahusa suorggis boazodoalu ovdánahttima dihte;
- ovddida bálgosiid ovttasdoaimma ja váikkuha boazodollui guoskevaš ealáhusaide boazodoalu doaibmanávccaid seailluhan dihte; ja
- doaimmaha eará doaibmabijuid, maid ovttastusa bargguid dikšun gáibida
3 §
Ovttastusa aitosaš čoahkkin dollojuvvo geassemánus dan beaivve, man ráđđehus mearrida. Badjelmearálaš čoahkkin dollojuvvo, go ráđđehus oaidná dan dárbbašlažžan dahje unnimustá logátoassi ovttastusa lahtuin bivdá dan dihto ášši gieđahallama várás.
4 §
Gohččun ovttastusa čoahkkimii doaimmahuvvo bálgosiidda reivviin, mii galgá sáddejuvvot unnimustá guokte vahkku ovdal čoahkkinbeaivvi. Reivves galgá čuožžut áššit, mat gieđahallojuvvojit čoahkkimis. Eará dieđáhusat ovttastusa lahtuide doaimmahuvvojit reivve bokte.
5 §
Mearrádusa dahkamis ovttastusa čoahkkimis lea mearriduvvon boazodoallolágas 20 § 2 momeanttas. Ovttastusa čoahkkima rahpá ovttastusa ságajođiheaddji dahje su eastašuvadettiin várreságajođiheaddji dahje ráđđehusa siste ráđđehusa válljen lahttu. Čoahkkimii válljejuvvo golbma ságajođiheaddji, guokte čálli, guokte beavdegirjjidárkkisteaddji ja guokte jienaidrehkenasti.
Ovttastusa aitosaš čoahkkimis:
- gávnnahuvvo čoahkkima lágalašvuohta;
- nannejuvvo ovddasteaddji- ja jienastanlohku;
- válljejuvvo čoahkkimii ságajođiheaddjit;
- válljejuvvo čoahkkimii čállit;
- válljejuvvo guokte beavdegirjjidárkkisteaddji;
- válljejuvvo guokte jienaidrehkenasti;
- čájehuvvo ovddit doaibmabaji jahkemuitalus, ruhtadoalut, ruhtadoallodárkkisteddjiid cealkámuš ja nannejuvvo ruhtadoalloloahpaheapmi;
- mearriduvvo ovddasvástofriddjavuođa mieđiheames ráđđehussii ja eará ruhtadoallogeatnegasaide ja eará doaibmabijuin, maiddá jahkemuitalus, ruhtadoalut ja ruhtadoallodárkkisteddjiid cealkámuš addet vejolaččat dárbbu;
- válljejuvvo čuovvovaš kaleandarjahkái golbma ruhtadoallodárkkisteaddji, geain okta galgá leat gávpeorganisašuvnna (kauppakamari) dohkkehan ruhtadoallodárkkisteaddji, ja sidjiide várreolbmot;
- nannejuvvo doaimma lagašjagiid háltelinnját ja čuovvovaš doaibmajagi doaibmaplána;
- nannejuvvo bušeahtta čuovvovaš doaibmajahkái;
- mearriduvvo ovttastusa čoahkkimii oassálastiid čoahkkinbálkkáin ja mátkegoluid buhtadusain;
- mearriduvvo ovttastusa ságadoalli, várreságadoalli, ráđđehusa lahtuid ja ruhtadoallodárkkisteddjiid bálkkáin;
- válljejuvvo ovttastusa ságadoalli ja várreságadoalli doaibmabaji loahpas golbma čuovvovaš doaibmajahkái.
- válljejuvvo ráđđehusa lahtut (guoktenuppelohkái) golbma jahkái;
- nannejuvvo nubbi bálgosii gulli bohccuid dikšumis berrojuvvon dikšunmávssu sturrodat.
Ovttastusa čoahkkimis gieđahallojuvvo lassin daid prinsihpalaš ja viidát váikkuheaddji áššit, maid ovttastusa ráđđehus buktá čoahkkima gieđahallamii ja áššit, maid unnimustá logátoassi čoahkkima jietnamearis guottiha ovttastusa čoahkkima gieđahallamii.
6 §
Ovttastusa ráđđehussii gullet ovttastusa ságajođiheaddji ságaheaddjin, ovttastusa várreságajođiheaddji várreságajođiheaddjin ja 12 lahttu miehtá boazodoalloguovllu boazologuid gori mielde sihke eana- ja vuovdedoalloministeriija mearrida stáhta ovddasteaddji ja sámi parlameantta nammada sápmelaččaid ovddasteaddji. Ovttastusa doaibmajođiheaddjis lea riekti leat mielde ráđđehusa čoahkkimiin.
7 §
Ráđđehus čoahkkana ságajođiheaddji dahje su eastašuvadettiin várreságajođiheaddji gohččumis. Ráđđehusas lea mearridanváldi, go ságajođiheaddji dahje várreságajođiheaddji ja unnimustá bealli lahtuin leat mielde. Čoahkkima mearrádussan gehččojuvvo dat oaivil, man eanetlohku addojuvvon jienain lea guottihan. Jienaid manadettiin dássálagaid, čoavdá ságajođiheaddji jietna earret persovdnaválggain vuorbi. Ráđđehus ásaha bargováljagotti.
8 §
Ráđđehusa bargun lea:
- jođihit ovttastusa doaimma ja gozihit boazodoalu ovddu;
- gohččut ovttastusa čoahkkimii, válmmastallat dasa ovdanbukti áššiid ja ollašuhttit dan mearrádusaid;
- virgáibidjat ja bidjat eret ovttastusa doaibmajođiheaddji ja eará doaibmaolbmuid sihke mearridit sin bálkká;
- bargat stáhtadoarjjaeiseválddiide evttohusa doarjagiin, mat galget juolluduvvot ovttastussii ja ráhkadit čilgehusaid doarjagiid geavaheamis;
- bearráigeahččat ovttastusa opmodaga ja doallat sihke das ja ovttastusa boađuin ja goluin ruhtadoalu ja ráhkada jahkemuitalusa ja ruhtadoalloloahpaheami;
- fuolaha ovttastusa olggosaddindoaimmas; sihke
- mearrida boazomearkkaid dohkkeheamis, eretgeassimis ja healbamis, ja fuolaha mearrádusaid diehtunaddimis boazodoalloásahusa 18 §:s mearriduvvon dábiin.
Ráđđehusa bargováljagoddi dahká daid bargguin, maid ráđđehus váljagoddái mearrida.
9 §
Ovttastusa nama čállá ságajođiheaddji dahje doaibmajođiheaddji okto.
10 §
Ovttastusa ruhtadoallu mearriduvvo kaleandarjahkásaččat. Ruhtadoalloloahpaheapmi ja eará ovttastusa áššedikšui gullevaš áššegirjjit galget njukčamánu 15. beaivvi rádjái doaimmahuvvot ruhtadoallodárkkisteaddjái, geat galget addit ráđđehussii muitalusaset ruhtadoalu ja hálddahusa dárkkisteamis cuoŋománu 15. beaivvi rádjái.
11 §
Ovttastusa mearrádusaide nuppástuhttinohcamis lea mearriduvvon boazodoallolága 45 §:s ja boazodoalloásahusa 22 §:s.
12 §
Jos ovttastusa doaibman nohká, ovttastusa várit geavahuvvojit dakkár organisašuvnna doarjumii, mii bargá boazodoalu ovdánahttima ovdii Suomas.
13 §
Ovttastusa njuolggadusaid nuppástuhttimis mearridit ovttastusa aitosaš dahje badjelmearálaš čoahkkimis ja nuppástuhttin gáibida, ahte dan lea guottihan unnimustá golbma njealjátoassi addon jienain. Mearrádus galgá nannejuvvot eana- ja vuovdedoalloministeriijas.
14 §
Dát njuolggadusat bohtet fápmui 20. beaivvi skábmamánus 1990.
Njuolggadusat leat dohkkejuvvon Bálgosiid ovttastusa badjelmearálaš ovddasteaddjičoahkkimis 29.10.1990.
