Palgâsij ovtâstus njuolgâdusah
1 §
Palgâsij ovtâstus päikkin lii Ruávinjaargâ kaavpug já ovtâstus toimâmvijdodâhhân lii puásuituálulaavâst 2 §:st uáivildum puásuituálukuávlu. Ovtâstus jesânáin lii meridum puásuituálulaavâst 20 § 2 momentist.
2 §
Ovtâstus ulmen lii toimâttiđ toos puásuituálulaavâ já puásuituáluasâttâs mield kullee tooimâid. Uulmij olášuttem várás ovtâstus:
- addel puásuituálun kyeskee ravvim
- tuárjoo já taha puásuituálun kyeskee keččâlemtooimâ já tuállee puásuitutkâmkäärdi;
- taha poccuujáludem já uárnee poccuujáludemkištoid
- hááhá anon puásuituálun kyeskee tiäđuid já čuávu syergi ovdánem päikkienâmist já olgoenâmijn
- taha olgosadelemtooimâ já uárnee ravvim-, tieđettem- já škovlimtilálâšvuođâi, puásuipeeivij, puásuikištoi já čáitálduvâi sehe puovtâd äicâstemmateriaal já oppâmateriaal;
- taha algui lahâasâttem já haldâttâs syergist puásuituálu ovdedem tiet
- oovded palgâsijd ovtâstooimâ já vaaigut puásuituálun kyeskee iäláttâssáid puásuituálu toimânaavcâi siäiluttem tiet
- já tooimât eres tooimâid, maid ovtâstus pargoi tipšom váátá
3 §
Ovtâstus eidusii čuákkim tuálloo kesimáánust ton peeivi, mon haldâttâh meerrid. Paijeelmiärálâš čuákkim tuálloo, ko haldâttâh uáiná tom tarbâšlâžžân teikkâ ucemustáá lovvááduási ovtâstus jesânijn pivdá tom tiätu ääši kieđâvuššâm várás.
4 §
Koččom ovtâstus čuákkimân toimâttuvvoo palgâsáid reiváin, mii kalga vuolgâttuđ ucemustáá kyehti oho ovdil čuákkimpeeivi. Reeivâst kalga čuážžuđ ääših, moh kieđâvuššojeh čuákkimist. Eres tiäđáttâsah ovtâstus jesânáid toimâttuvvojeh reeivâ peht.
5 §
Miärádâs toohâmist ovtâstus čuákkimist lii meridum puásuituálulaavâst 20 § 2 momentist. Ovtâstus čuákkim leehâst ovtâstus saavâjođetteijee teikkâ suu estuudijn värisaavâjođetteijee teikkâ haldâttuv siste haldâttuv valjim jeessân. Čuákkimân väljejuvvoo kulmâ saavâjođetteijee, kyehti čällee, kyehti pevdikirjetärhisteijee já kyehti jienâirekinistee.
Ovtâstus eidusii čuákkimist:
- selvâttuvvoo čuákkim lavâlâšvuotâ;
- nannejuvvoo ovdâsteijee- já jienâstemloho;
- väljejuvvoo čuákkimân saavâjođetteijeeh;
- väljejuvvoo čuákkimân čäälliđ;
- väljejuvvoo kyehti pevdikirjetärhisteijee;
- väljejuvvoo kyehti jienâirekinistee;
- čáittoo oovdeb toimâpaje ihemuštâlus, ruttâtuálu, ruttâtuálutärhisteijei ciälkkámuš já nannejuvvoo ruttâtuálulopâttem;
- meriduvvoo ovdâsvástádâsrijjâvuođâ mieđeetmist haldâttâhân já eres ruttâtuálukenigâsáid já eres tooimâi pirrâ, moi ihemuštâlus, ruttâtuálu já ruttâtuálutärhisteijei ciälkkámuš adeleh máhđulávt táárbu;
- väljejuvvoo čuávuváá kalenderihán kulmâ ruttâtuálutärhisteijee, kiäin ohtâ kalga leđe kävppiseervi (kauppakamari) tuhhiittâm ruttâpiđotärhisteijee, já sijjân väriulmuuh;
- nannejuvvoo tooimâ aldasâšiivij haldâšem linjáid já čuávuváá toimâive toimâvuávám;
- nannejuvvoo budjet čuávuváá toimâihán;
- meriduvvoo ovtâstus čuákkimân uásálistei čuákkimpaalhijn já mätkikoloi sajanmáávsuin;
- meriduvvoo ovtâstus saavâjođetteijee, värisaavâjođetteijee, haldâttuv jesânij já ruttâtuálutärhisteijei paalhijn;
- väljejuvvoo ovtâstus saavâjođetteijee já värisaavâjođetteijee toimâpaje loopâst kulmâ čuávuváá toimâihán.
- väljejuvvoo haldâttuv jesâneh (kyehtnubáloh) kulmâ ihán;
- nannejuvvoo nubbe palgâsân kullee poccui tipšoost perrum tipšomáávsu stuárudâh.
Ovtâstus čuákkimist kieđâvuššoo lasseen toi vuáđujurduulâš já vijđáht vaigutteijee aašijd, maid ovtâstus haldâttâh váldá čuákkimân sehe aašijd, maid ucemustáá lovvááduási čuákkim jienâmeereest haalijd väldiđ ovtâstus čuákkim kieđâvušmân.
6 §
Ovtâstus haldâttâhân kuleh ovtâstus saavâjođetteijee, ovtâstus värisaavâjođetteijee já 12 jeessân miätá puásuituálukuávlu puásuilovoi mield sehe eennâm- já vyevdituáluministeriö meridâm staatâ ovdâsteijee já säämi parlament nomâttum sämmilij ovdâsteijee. Ovtâstus toimâjođetteijest lii riehti leđe fáárust haldâttuv čuákkimijn.
7 §
Haldâttâh čokkân saavâjođetteijee teikkâ suu estuudijn värisaavâjođetteijee koččomist. Haldâttuvvâst lii meridemväldi, ko saavâjođetteijee teikkâ värisaavâjođetteijee já ucemustáá peeli jesânijn leđe fáárust. Čuákkim miärádâssân kiäččoo tot uáivil, mon eenâbloho adelum jienâin lii kyeddiđ. Jienâid monâdijn táásán, čuávdá saavâjođetteijee jienâ eereeb persovnvaaljâin vyerbi. Haldâttâh aasât pargováljukode.
8 §
Haldâttuv pargon lii:
- jođettiđ ovtâstus tooimâ já vakšuđ puásuituálu hiäđu;
- koččođ ovtâstus čuákkimân, valmâštâllâđ toos oovdânpyehtee aašijd já olášuttiđ tom miärádâsâid;
- viirgánpieijâđ já pieijâđ meddâl ovtâstus toimâjođetteijee já eres toimâulmuid sehe meridiđ sii paalhijn;
- rähtiđ staatâtorjâvirgeomâháid iävtuttâs torjuin, moh kalgeh mieđettuđ ovtâstusân já rähtiđ čielgiittâsâi torjuid kevttimist;
- piäránkeččâđ ovtâstus omâduv já toollâđ sehe tast já ovtâstusân puáđuin já koloin ruttâtuálu já ráhtá ihemuštâlus já ruttâpiđolopâttem;
- huolât ovtâstus olgosadelemtooimâst; sehe
- meerrid puásuimeerhâid tuhhiitmist, meddâlkeessimist já heitugist, já huolât miärádâsâi tiätunaddelmist puásuituáluasâttâs 18 §:s meridum taavijn. Haldâttuv pargováljukodde taha tain pargoin, maid haldâttâh váljukoodán meerrid.
9 §
Ovtâstus noomâ čáálá saavâjođetteijee teikkâ toimâjođetteijee ohtuu.
10 §
Ovtâstus ruttâtuálu meriduvvoo kalenderihásávt. ruttâpiđolopâttem já eres ovtâstus äššitiipšon kullee äššikirjeh kalgeh njuhčâmáánu 15. peeivi räi toimâttuđ ruttâpiđotärhisteijeid, kiäh kalgeh adeliđ haldâttâhân muštâlusâs ruttâtuálu já haldâttâs täärhistmist ovdil cuáŋuimáánu 15. peeivi.
11 §
Ovtâstus miärádâssáid muttuuttemucâmist lii meridum puásuituálulaavâ 45 §:s já puásuituáluasâttâs 22 §:st
12 §
Jis ovtâstus toimâm nohá, ovtâstus vaarijd kalga kevttiđ taggaar seervi tuárjumân, mii parga puásuituálu ovdedem oovdân Suomâst.
13 §
Ovtâstus njuolgâdusâi nubástuttemist merideh ovtâstus eidusii teikkâ paijeelmiärálii čuákkimist já nubástuttem váátá, et ton lii kyeddiđ ucemustáá kulmâ niäljádâsuási adelum jienâin. Miärádâs kalga nannejuđ eennâm- já vyevdipiđoministeriöst.
14 §
Taah njuolgâdusah puátih vuáimán 20. peeivi skammâmáánust 1990. Njuolgâdusah láá tohhejum Palgâsij ovtâstus paijeelmiärálâš ovdâsteijeečuákkimist 29.10.1990.
