Paalǥâskooʹddi õhttõõzz vuâkkõõzz
1 §
Paalǥâskooʹddi õhttõõzz dommpäiʹǩǩ lij Ruäʹvnjaarǥ gåårad da õhttõõzz tuåimmvuʹvdd lij puäʒʒhåiddlääʹjj 2 §:st jurddum puäʒʒhåiddvuʹvdd.
Õhttõõzz vuäzzlain lij šiõttuum puäʒʒhåiddlääʹjj 20 § 2 momeeʹntest.
2 §
Õhttõõzz mieʹrren lij spraavâd tõõzz puäʒʒhåiddlääʹjj da puäʒʒhåiddasetõõzz mieʹldd kuulli tuâjaid. Tuâjai spraavâm diõtt õhttõs:
1) oudd puäʒʒhååid da puäʒʒtääl kuõskki vuäʹpstummuž
2) tuärjjad da spraav puäʒʒhååid kuõskki teʹstt-tuåimmjummuž da tuõʹllai teʹsttpuäʒʒkarddâz;
3) spraav puäʒʒšõõǥǥtummuž da -valmštummuž da reäšš puäʒʒšõõǥǥtem/-valmštemǩeâštaid;
4) haʹŋǩǩad ââʹnnmasas puäʒʒhååid da puäʒʒtääl kuõskki teâđ da seuʹrrai sueʹrj dommjânnmallaš da ålggjânnmallaš ouddnummuž;
5) harjjat õlmstâʹttemtuåimmjummuž di reäšš saǥstõõllâm-, teâđtem- da škoouʹlʼjempooddid, puäʒʒpeeiʹvid, puäʒʒǩeâštaid di čuäjtõõzzid di puuʹtat vuâmmšõs- da mättmateriaalid.
6) tuejjad puäʒʒhååid da puäʒʒtääl ooudâsviikkâm diõtt aalǥtõõzzid lääʹjjšiõttummuž da vaaldâšm sueʹrjest
7) oouʹdad paalǥâskooʹddi õhttsažtuåimmjummuž da vaikkat puäʒʒtallu õhttneei jieʹllemvuõʹjjid puäʒʒtääl tuåimmjemoudldõõzzi seeiltem diõtt; di
8) spraav tõid jeeʹres tuåimid, koid õhttõõzz tuâjai håiddmõš ooudâld
3 §
Õhttõõzz väʹlddveärlaž såbbar såbbrõõššât ǩieʹssmannust halltõõzz mieʹrreem peiʹvven. Pâiʹlmeärrsaž såbbar såbbrõõššât, ko halltõs ǩeäčč, što tõt lij tarbbsõs leʹbe uuʹccmõsân lååǥǥad vueʹss õhttõõzz vuäzzlain räukk tõn mieʹrruum ääʹšš ǩiõttʼtõõllâm diõtt.
4 §
Kååčč õhttõõzz såbbra tuåimtet paalǥâskooʹddid ǩeʹrjjen, koon âlgg vuõltteed uuʹccmõsân kueʹhtt neäʹttel ouddâl sååbbarpeeiʹv. Ǩeeʹrjest âlgg peäggted såbbrest ǩiõttʼtõõllâmnalla åårrai aaʹššid. Jeeʹres teâttouddmõõžžid õhttõõzz vuäzzlaid tuåimtet ǩeʹrjjen.
5 §
Tuʹmmstõktuâjast õhttõõzz såbbrest lij šiõttuum puäʒʒhåiddlääʹjj 20 § 2 momeeʹntest. Õhttõõzz såbbar äävad õhttõõzz saaǥǥjååʹđteei leʹbe teʹl, ko son lij cõggnam, såbbar äävad väärrsaaǥǥjååʹđteei leʹbe halltõõzz seʹst halltõõzz vaʹlljääm vuäzzlaž. Såbbra vaʹlljeet kolmm saaǥǥjååʹđteei, kueʹhtt piisar, kueʹhtt påʹrddǩeʹrjjtaʹrǩsteei da kueʹhtt jiõnnlaʹsǩǩeei.
Õhttõõzz väʹlddveärlaž såbbrest:
1) tuõđât såbbar lääǥǥlažvuõđ;
2) nââneet eeʹttǩeei- da jiõnnloǥstõõǥǥ;
3) vaʹlljeet såbbra saaǥǥjååʹđteeʹjid;
4) vaʹlljeet såbbra piisrid;
5) vaʹlljeet kueʹhtt påʹrddǩeʹrjjtaʹrǩsteei:
6) vaʹlljeet kueʹhtt jiõnnlaʹsǩǩeei;
7) puuʹtet ouʹdde oouʹdab tuåimmpââʹj eeʹǩǩčiõlǥtõõzz, tiilid, tiiltaʹrǩsteeʹji ceâlkalm di nââneed tiillǩiõrǥtõõzz;
8) tuʹmmjet vasttõsfrijjvuõđ miõttmest halltõʹsse da jeeʹres tiillõõlǥniiʹǩǩid di jeeʹres tuåimin, koid eeʹǩǩčiõlǥtõs, tiil da tiiltaʹrǩsteeʹji ceâlkalm možât uʹvdde taarb;
9) vaʹlljeet õhttõʹsse puõʹtti kaʹlndarekka tiiltaʹrǩsteei da suʹnne väärroummu di kueʹhtt tuåimmtaʹrǩsteei da suännaid väärroummid;
10) nââneed tuåimmjummuž âʹlddiiʹjji vuâđđjurddjid di puõʹtti tuåimmeeʹjj tuåimmplaan;
11) nââneed puåđ- da kuullarvvlõõzz puõʹtti tuåimmeeǥǥas;
12) tuʹmmjet õhttõõzz såbbar vuässõõttji sååbbarpääʹlǩest da mäʹtǩǩ-kuuli koʹrvvõõzzin;
13) tuʹmmjet õhttõõzz saaǥǥjååʹđteei, väärrsaaǥǥjååʹđteei, halltõõzz vuäzzlai da tiiltaʹrǩsteeʹji paaʹlǩin;
14) vaʹlljeet õhttõõzz saaǥǥjååʹđteei da väärrsaaǥǥjååʹđteei tuåimmpââʹj puuđeeʹn kolmmân puõʹtti tuåimmeeǥǥas;
15) vaʹlljeet halltõõzz vuäzzlaid (kuâhttmlo) kolmmân eeǥǥas;
16) nââneed nuʹbb paalǥâskådda kuulli puõccui håiddmest peʹrrjum håiddmääus šorradvuõđ.
Õhttõõzz såbbrest ǩiõttʼtõõlât lââʹssen tõid vuâđđjuurdlaž da veiddsânji vaikkteei aaʹššid, koid õhttõõzz halltõs pohtt såbbra ǩiõttʼtõõllâmnalla di aaʹššid, koid uuʹccmõsân lååǥǥad vueʹss såbbar jiõnnmieʹrest haaʹlad väʹldded såbbra ǩiõttʼtõõllâmnalla.
6 §
Õhttõõzz halltõʹsse koʹlle õhttõõzz saaǥǥjååʹđteei saaǥǥjååʹđteeʹjen, õhttõõzz väärrsaaǥǥjååʹđteei väärrsaaǥǥjååʹđteeʹjen da 12 vuäzzliʹžžed jeeʹres åʹrnn puäʒʒhåiddvuuʹd puäʒʒlooǥǥi meâldlaž kõskkvuõđâst di mädd- da meäʹcctäällministeria mieʹrrääm riikk eeʹttǩeei di Sääʹm parlameeʹnt nõmmääm säʹmmlai eeʹttǩeei. Õhttõõzz tuåimmjååʹđteeʹjest lij vuõiggâdvuõtt leeʹd pääiʹǩ âʹlnn halltõõzz såbbrin.
7 §
Halltõs norrââtt saaǥǥjååʹđteei leʹbe ko son lij cõggnam, väärrsaaǥǥjååʹđteei kååččast. Halltõs lij tuʹmmjemvääldlaž, ko saaǥǥjååʹđteei leʹbe väärrsaaǥǥjååʹđteei da uuʹccmõsân peäʹl vuäzzlain lie pääiʹǩ âʹlnn. Såbbar tuʹmmstõkkân ǩiõččât tõn miõlljuurd, koon jeäʹnbõs uvddum jiõnin lij kanntam. Jõs jiõn mâʹnne tässa, saaǥǥjååʹđteei jiõnn räʹtǩǩad peʹce ooumažvaalin vuârbb. Halltõs peejj tuâjjvälljkååʹdd.
8 §
Halltõõzz tuâjjan lij
1) jååʹđted õhttõõzz tuåimmjummuž da vuåppad puäʒʒtääl ouddõõzz;
2) kåččad õʹhtte õhttõõzz sååbbar, valmštõõllâd tõõzz ouʹdde puhttum aaʹššid da tiuʹddepiijjâd tõn tuʹmmstõõǥǥid;
3) väʹldded vergga da piijjâd meädda veeʹrjest õhttõõzz tuåimmjååʹđteei da jeeʹres veʹrǧǧniiʹǩǩid di mieʹrreed sij pääʹlǩ;
4) raajjâd riikkveäʹǩǩvuõttveʹrǧǧniiʹǩǩid eʹtǩǩõõzz õhttõʹsse miõttum veäʹǩǩvuõđin di raajjâd čiõʹlǧǧõõzzid veäʹǩǩvuõđi ââʹnnmest;
5) håiddad õhttõõzz jällmõõžž da tuõʹllʼjet ǩeeʹrjtuõʹllʼjõõzz tõʹst di õhttõõzz puåttjin da kuulin di raajjâd eeʹǩǩčiõlǥtõõzz da tiillǩiõrǥtõõzz;
6) ââʹnned huõl õhttõõzz õlmstâʹttemtuåimmjummšest; di
7) tuʹmmjed peʹlljmiârki priimmʼmest, meädda ǩieʹssmest da jõskkmest, da ââʹnned huõl tuʹmmstõõǥǥi teâttanouddmest puäʒʒhåiddasetõõzz 18 §:st šiõttuum vueʹjj meâldlânji.
Halltõõzz tuâjjvälljkåʹdd spraav tõid tuâjaid, koid halltõs välljkådda meäʹrrad.
9 §
Õhttõõzz nõõm ǩeeʹrjat saaǥǥjååʹđteei leʹbe tuåimmjååʹđteei õhttu.
10 §
Õhttõõzz tiilid ǩiõrǥtet kaʹlndariiʹjji mieʹldd. Tiillǩiõrǥtõõzzid da jeeʹres õhttõõzz aaʹšši håiddmõõžž kuõskki äʹššǩiiʹrjid âlgg tuåimted pâʹsslašttâm-mannu 15. peivva mõõneeʹst tiiltaʹrǩsteeʹjid, kooi âlgg uʹvdded halltõʹsse čiõlǥtõõzzâs tiili da vaaldâšm taʹrǩstummšest njuhččmannu 15. peivva mõõneeʹst.
11 §
Muuttâsooccmest halltõs tuʹmmstõõǥǥid lij šiõttuum puäʒʒhåiddlääʹjj 45 §:st da puäʒʒhåiddasetõõzz 22 §:st.
12 §
Jõs õhttõõzz tuåimmjummuš poott, õhttõõzz vaaʹrid ââʹnet nåkam organisaatio tuärjjummša, kååʹtt reâugg puäʒʒhååid da puäʒʒtääl oouʹdeem diõtt Lääʹddjânnmest.
13 §
Õhttõõzz vuâkkõõzzi muʹttmest tuʹmmjet õhttõõzz väʹlddveärlaž leʹbe pâiʹlmeärrsaž såbbrest da muʹttem ooudald, što tõn lie kanntam uuʹccmõsân kolmm neelljad vueʹss uvddum jiõnin. Mädd- da meäʹcctäällministeria âlgg nââneed muttâz.
14 §
Täk vuâkkõõzz puäʹtte viõʹǩǩe skamm-mannu 20. peiʹvven 1990.
Vuâkkõõzz lie primmum Paalǥâskooʹddi õhttõõzz pâiʹlmeärrsaž eeʹttǩeeisåbbrest 29.10.1990.
